Ontwerpen aan onze toekomst - Leren van het veld
Het is duidelijk dat de verschillende grote opgaven waar Nederland voor staat – denk aan de transitie naar duurzame energie, de woningbouwopgave, de mobiliteitsopgave maar ook de groeiende sociale ongelijkheid – niet los van elkaar kunnen worden gezien. Integrale planvorming is een complexe uitdaging, waarbij het kan helpen om ontwerp in te zetten om te onderzoeken wat de kansen en mogelijkheden daarvoor zijn. In de periode 2015-2025 heeft ontwerpend onderzoek dan ook niet voor niets een vlucht genomen. Spraakmakende onderzoeken en ontwerpen staan aan de basis van de dialoog over de fysieke leefomgeving. Maar ook minder spraakmakende ontwerpend onderzoeken bevatten kennis, inzichten en sleutels voor oplossingen. Welk beeld schetsen de ontwerpend onderzoeken van Nederland en welke conclusies kunnen we trekken als we deze onderzoeken in samenhang analyseren? Dit jaar verwachten we de nieuwe Nota Ruimte, hoe archiveren en ontsluiten we het ontwerpend onderzoek van het laatste decennium zodat we hiervan kunnen leren? Met Ontwerpen aan onze toekomst – Leren van het veld (2015-2025) stelt Platform Ontwerp NL met haar partners een retrospectief samen van betekenisvol ontwerpend onderzoek uit deze periode. Met nieuwe analyses, lessen en conclusies. Het ambieert een beeldbepalend naslagwerk te worden voor ontwerpers en opdrachtgevers van vandaag en morgen.
Doel
Platform Ontwerp NL heeft zich ten doel gesteld de meerwaarde van ontwerpkracht in de integrale planvorming te verkennen. Dit doel sluit nauw aan bij de ambities en doelstellingen van de Actieagenda Ruimtelijk Ontwerp (ARO) 2025, met name bij actielijn 4, Bundelen, duiden, delen & doen. In een samenwerking met ARO / de ministeries van OCW en VRO, en ondersteund vanuit een subsidie, verzamelt Platform Ontwerp NL tussen mei en december 2025 kennis over ontwerpend onderzoek. Het doel is om deze kennis op zo'n manier te delen, dat de resultaten, methoden en werkwijzen hanteerbaar en inzetbaar zijn voor de partijen in de Nederlandse ruimtelijke ordening. In een parallelle werklijn analyseren de ministeries van OCW en VRO ontwerpend onderzoek uit de afgelopen 5 jaar dat is uitgevoerd in opdracht van het Rijk.
Projectenverzameling
Platform Ontwerp NL heeft in de zomer en het najaar van 2025 130 projecten verzameld, uitgevraagd via een open oproep in de netwerken van de aangesloten partners. De verzameling ingekomen canvassen vormt een eerste werkboek, dat eind 2025 op deze website gepubliceerd zal worden: een dwarsdoorsnede door ontwerpend onderzoek uit de afgelopen 10 jaar.
Na selectie van 50 voorbeeldprojecten is samen met de inzenders gewerkt aan conclusies over de gebruikte methoden, vormen van samenwerking, inbedding en doorwerking. De uitwerkingen van de diepte-interiews worden in een tweede werkboek gebundeld en gepubliceerd.
Zie hier de lijst van ingekomen projecten die samen de longlist en materiaalverzameling Leren van het veld 2015-2025 vormen.
Bekijk hier de lijst van 50.
Presentatie tussentijdse bevindingen tijdens Kennisdag op 16 oktober 2025
op 16 oktober vond er een kennisdag plaats in het Nieuwe Instituut in Rotterdam, waar de eerste conclusies uit de verdiepende analyse werden besproken met de deelnemers aan dit project en met kennisinstellingen. Lees het verslag via bovenstaande link.
Wat is het eindproduct?
Aan het einde van de rit wordt een inspirerende essay / bundel samengesteld die ontwerpers en opdrachtgevers helpt een overzicht te krijgen van inhoudelijke aspecten en werkwijzen, die een ontwerpverkenning invloedrijk maken. De publicatie wordt naar verwachting in mei 2026 opgeleverd, en in samenwerking met de parallele werklijn 'Leren van het Rijk' uitgegeven, waarin 50 projecten die in opdracht van het Rijk vorm hebben gekregen, op een vergelijkbare manier worden doorgelicht en beschreven.
Het eindproduct wordt een 'gids' voor opdrachtgevers en ontwerpers, die de geleerde lessen illustreert en toegankelijk maakt.
Expertteam
David de Boer (namens Vereniging Deltametropool), Wouter van Riet Paap (namens Federatie Ruimtelijke Kwaliteit), Stijn van de Ven (namens NVTL), Elise Zoetmulder (namens BNI), Pieter Jannink (namens BNSP), Tom Bergevoet (namens BNA) en Guido van Loenen (namens NLingenieurs).
Vragen?
stuur een mail naar:
Jutta Hinterleitner (PONL) en Dorien de Voogt (Federatie Ruimtelijke Kwaliteit)
ddv@ruimtelijkekwaliteit.nl, jutta.hinterleitner@platformontwerp.nl
